Chương trình hạt nhân của Iran đã tới đâu?

Hãy cùng Đất Việt tìm hiểu qui trình làm giàu Uranium và Iran đã tiến tới đâu trên con đường sở hữu vũ khí hạt nhân.

(ĐVO) Tại sao phải làm giàu Uranium?

Uranium tự nhiên chứa khoảng 99,284% khối lượng là Uranium 238 (Uranium có khối lượng riêng là 238) và 0,711 Uranium 235.

Trong đó, Uranium 235 là hợp chất phóng xạ duy nhất tồn trại trong tự nhiên có khả năng tham gia phản ứng phân hạch với neutron và sản sinh năng lượng.

Muốn sử dụng Uranium vào mục đích làm nhiên liệu cho nhà máy điện hoặc chế tạo bom, các nhà khoa học cần làm giàu hàm lượng Uranium 235. Do vậy, làm giàu Uranium là lời giải chung cho cho cả chương trình hạt nhân dân sự lẫn quân sự.

Tuy nhiên, Uranium dùng cho nhà máy điện chỉ cần có tỷ lệ 3-4%, để chế tạo bom cần Uranium 235 tinh khiết tới 90%.

3 mức độ đánh giá Uranium trong quá trình làm giàu. Hợp chất thải chứa nhiều Uranium 238 (DU) có tính độc hại cao, được sử dụng để chế tạo vũ khí xuyên giáp hoặc được chứa trong các kho an toàn.

Các phương pháp làm giàu Uranium

Hiện tại có 2 phương pháp làm giàu Uranium phổ biến là: Phát xạ thể khí (Gaseous Diffusion) và Ly tâm thể khí (Gas Centrifuge). Phát xạ thể khí là thế hệ đầu tiên trong kỹ thuật làm giàu Uranium và được sử dụng nhiều trong thời chiến tranh lạnh. Ly tâm thể khí là thế hệ thứ hai và tiêu thụ năng lượng chỉ bằng 6% so với phương pháp phát xạ thể khí.

Hiện tại, các nhà khoa học công bố phương pháp thứ ba có tên Cộng hưởng nguyên tử (Nuclear resonace). Tuy nhiên, phương pháp này vẫn đang trong quá trình nghiên cứu và thiếu ổn định nên chưa được áp dụng trong thực tế trên qui mô lớn.

Theo các chuyên gia, Iran đang sử dụng phương pháp Ly tâm thể khí để làm giàu Uranium.

Chuỗi các máy li tâm tại một nhà máy làm giàu Uranium tại Mỹ.

Tổng thống Iran đang đi giữa hệ thống làm giàu Uranium tại Nathanz.

Phương pháp Ly tâm thể khí

Phương pháp này sử dụng một số lượng lớn các máy ly tâm được nối song song hoặc nối tiếp. Mỗi máy ly tâm tạo ra lực ly tâm lớn để đẩy các nguyên tử khí chứa Uranium 238 có trọng lượng lớn ra mép ngoài và thu nguyên tử khí chứa Uranium 235 nhẹ hơn về phía trục.

Theo các chuyên gia, hệ số tách ly của phương pháp này cao hơn nhiều so với Phát xạ thể khí và tốn ít năng lượng hơn. Hiện nay, kỹ thuật Ly tâm thể khí sản xuất ra khoảng 54% tổng khối lượng Uranium làm giàu trên thế giới.

Chương trình hạt nhân Iran đi xa tới đâu?

Đầu tháng 9/2011, IAEA đã công bố báo cáo cho rằng Iran đã lắp đặt xong 1 trong 2 hệ thống ống nối các máy ly tâm. Những máy ly tâm này sẽ quay ở tốc độ siêu âm để nâng cao hàm lượng Uranium 235.

Vào ngày 17/10, một bản báo cáo khác cho biết Iran đã “chuyển một thùng lớn chứa Uranium nghèo (LEU) ở dưới dạng khí UF6 (Uranium Hexaflouride) và một thùng nhỏ chứa chất thải Uranium 238 (DU) cùng dưới dạng khí UF6.

>> IAEA: Iran đã phát triển vũ khí hạt nhân
>> IAEA: Iran di chuyển nhiên liệu hạt nhân

“Theo Iran, LEU sẽ được sử dụng để phát điện trong khi DU được dùng làm chất thụ động hóa”, IAEA cho biết dựa trên các tài liệu kỹ thuật của quá trình làm giàu.

Iran buộc phải tiết lộ sự tồn tại của cơ sở làm giàu Uranium ngầm Fordow vào tháng 9/2009 sau khi nhận ra tình báo Mỹ và phương Tây đã có thông tin về nơi này. Cơ sở ngầm Fordow nằm sâu trong một ngọn núi và trước đây là căn cứ quân đội.

Iran cho biết họ sử dụng Uranium được làm giàu lên tới 20% vào mục đích nghiên cứu và chữa trị ung thư. Tuy nhiên, phương Tây nghi ngờ Iran dùng để chế tạo bom nguyên tử. Những vòng cấm vận sau đó cùng các chiến dịch phá hoại tin học đã làm chậm đi bước tiến của Iran.

Tuy nhiên, theo  IAEA thì Iran vẫn sở hữu một khối lượng lớn LEU (vào khoảng 4,9 tấn) và một phần trong số đó đã được làm giàu lên tới 20%.

“Số lượng LEU này mà được làm giàu tiếp tục thì sẽ đủ để chế tạo ít nhất 4 đơn vị vũ khí hạt nhân”, người phát ngôn của Viện khoa học và an ninh quốc tế Mỹ cho biết.
Hữu Nghĩa (tổng hợp)